Նյարդաբանություն
Միելինը
Միելինը նյարդային թելերի միելինային թաղանթը կազմող նյութն է։ Միելինային թաղանթը էլեկտրոիզոլացնող թաղանթ է, որը ծածկում է բազմաթիվ նեյրոնների աքսոնները։ Միելինային թաղանթը կազմավորում են գլիալ բջիջները. Ծայրամասային նյարդային հմանակարգում Շվանյան բջիջները, ԿՆՀ-ում` օլիգոդենտրոցիտները։
Միելինային թաղանթը կազմավորվում է գլիալ բջջի մարմնի տափակ արտափքումից, իզոլացիոն ժապավենի նման բազմակի փաթաթում է աքսոնը։ Արտափքման մեջ ցիտոպլազման գրեթե բացակայում է, որի արդյունքում միելինային թաղանթն իրենից ներկայացնում է բազմաշերտ բջջային թաղանթ։
Նեյրոնի կառուցվածքը Նարնջագույն գույնով ցույց է տրված միելինային թաղանթը
Միելինն ընդհատվում է միայն Ռանվիեյի գրավման շրջաններում, որոնք հանդիպում են մոտավորապես 1մմ մեկ։ Քանի որ, իոնային հոսանքները չեն կարող անցնել միելինի միջով, իոնների մուտքն ու ելքն իրականանում է միայն գրավման շրջաններում։ Սա հանգեցնում է նյարդային իմպուլսի անց կացման արագության մեծացմանը։ Այսպիսով, միելինապատ թելերով իմպուլսը 5-10 անգամ ավելի արագ է անցնում, քան ոչմիելինապատ թելերով։
Վերոհիշյալից պարզ է դառնում, որ միելինը և միելինային թաղանթը հոմանիշներ են։ Սովորաբար միելին տերմինն կիրառվում է բիոքիմիայում, ընդհանրապես դրա մոլեկուլյար կառուցվածքի հիշեցման ժամանակ, իսկ միելինային թաղանթը `մորֆոլոգիայում և ֆիզիոլոգիայում։
Տարբեր տիպի գլիալ բջիջների արտադրած միելինի քիմիական կազմը և կառուցվածքը տարբեր է։ Միելինային նեյրոնների գույնն սպիտակ է, այստեղից էլ ուղեղի “սպիտակ նյութ” անվանումը։ Միելինը մոտավորապես 70-75 % -ով բաղկացած է լիպիդներից, 25-30 % և սպիտներից։ Լիպիդների այսպիսի բարձր պարունակությունը տարբերում է միելինը մյուս կենսաբանական թաղանթներից։
Միելինի մոլեկուլյար կազմակերպությունը
Միելինի յուրահատկությունը դրա կազմավորումն է գլիալ բջիջների ելուստների աքսոնների շուրջ սպիրալաձև ընդգրկաման արդյունքում, այնքան պինդ, որ թաղանթի երկու շերտերի միջև ցիտոպլազմա չի մնում։ Միելինը այդ երկշերտ թաղանթն է, այսինքն կազմված է լիպպիդային երկշերտից և դրանց հետ կապված սպիտներից։
Միելինի սպիտակուցների մեջ առանձնացնում են այսպես կոչված արտաքին և ներքին սպիտակուցներ։ Ներքինները մտած են թաղանթի մեջ, արտաքինները մակերեսորեն են տեղակայված և դրա համար էլ թույլ են կապված դրա հետ։ Միելինը պարունակում է նաև գլիկոպրոտեիդներ և գլիկոլիպիդներ։
Սպիտակուցները կազմում են կաթնասունների ԿՆՀ-ի նեյրոնների միելինային թաղանթի չոր զանգվածի 25 և 30 % -ը։ Լիպիդները կազմում են չոր զանգվածի 70-75 %-ը։ Ողնուղեղի միելինում լիպիդների պարունակությունն աստիճանն ավելի բարձր է, քան գլխուղեղի միելինինը։ Լիպիդների մեծ մասը կազմում են ֆոսֆոլիպիդները (43 %), մնացածը` խոլեստերոլը և գալակտոլիպիդները մոտավորապես նույն քանակով։
Աքսոնների միելինացումը
ԿՆՀ-ի և ծայրամասային նյարդային համակարգի միելինային թաղանքի կազմավորման և կառուցվածքի մեջ կան տարբերություններ։
Միելինացումը ԿՆՀ-ում
Ապահովում են օլիգոդենտրոցիտները։ Յուրաքանչյուր օլիգոդենտրոցիտ կազմավորում է մի քանի «ոտքեր», որոնցից ամեն մեկը փաթաթում է որևէ աքսոնի մասը։ Արդյունքում մի օլիգոդենտրոցիտ կապված է մի քանի աքսոնների հետ։ Ռանվիեյի գրավումներն այստեղ ավելի լայն են, քան ծայրամասում։
Միելինացումը ծայրամասային ՆՀ-ում
Ապահովում են Շվանյան բջիջները։ ՅուրաքանչյուրՇվանյան բջիջ կազմավորում է միելինի պարուրաձև թիթեղիկներ և պատասխան է տալիս առանձին աքսոնի միելինային թաղանթի առանձին հատվածի համար։ Շվանյան բջջի ցիտոպլազման մնում է միայն միելինային թաղանթի արտաքին և ներքին մակերեսին։ Առանձնացնող բջիջների միջև մնում են Ռանվիեյի գրավումներ, որոնք այստեղ ավելի նեղ են, քան ԿՆՀ-ում։
Այսպես կոչված «չմիելինիզացված» թելերը նույնպես առանձնացված են, սակայն այլ սխեմայով։ Որոշ աքսոններ մասնակիորեն մխրճված են առանձնացված բջջի մեջ, որը դրանց շուրջ մինջև վերջ չի փակվում։
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![Էլեկտրոնեյրոմիոգրաֆիա ԷՆՄԳ. nairimed.com Էլեկտրոնեյրոմիոգրաֆիա ԷՆՄԳ. nairimed.com](up/article/small/file_64018_2623127.png)
Էլեկտրոնեյրոմիոգրաֆիան (ENMG) նյարդերի, նյարդամկանային հաղորդականոսւթյան և մկանների լիարժեք ֆունկցիանալ աշխատանքի ուսումնասիրման մեթոդ է, որը լայնորեն կիրառվում է...
![](images/calendar.png)
![Գլխի ՄՌՏ հետազոտություն. հարցազրույց ռադիոլոգ Մերի Սուքիասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am Գլխի ՄՌՏ հետազոտություն. հարցազրույց ռադիոլոգ Մերի Սուքիասյանի հետ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63839_5232471.jpg)
Գլխի ո՞ր հիվանդությունների դեպքում է իրականացվում ՄՌՏ։
ՄՌՏ իրականացվում է գլխի ցանկացած փոփոխությունների դեպքում, եթե այն ոչ ոսկրային բնույթի է...
![](images/calendar.png)
![Գլխուղեղի ցնցում․ նյարդավիրաբույժ Մարինա Խաչատրյան. armeniamedicalcenter.am Գլխուղեղի ցնցում․ նյարդավիրաբույժ Մարինա Խաչատրյան. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63715_5800535.jpg)
Գլխուղեղի ցնցումը գանգուղեղային վնասվածքի ամենաթեթև ձևն է։ Այն առաջանում է գլխի վնասվածքի ժամանակ։ Վնասվածքից անմիջապես հետո հիվանդը կարճատև կորցնում է գիտակցությունը, այնուհետև առաջանում են...
![](images/calendar.png)
![Էլեկտրոնեյրոմիոգրաֆիա. nairimed.com Էլեկտրոնեյրոմիոգրաֆիա. nairimed.com](up/article/small/file_63616_5027194.png)
Եթե առկա են մկանների ոչ կամային կծկումներ, վերին և ստորին վերջույթների թուլություն, թմրածություն, մկանային հոգնածություն, մկանային զանգվածի նվազում և վերջույթների հետ կապված այլ գանգատներ...
![](images/calendar.png)
![Իշիաս (նստանյարդի բորբոքում). armeniamedicalcenter.am Իշիաս (նստանյարդի բորբոքում). armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63402_6199140.jpg)
Գոտկատեղում և ոտքերում հիվանդագին զգացողությունների պատճառ է նյարդային վերջույթների ճնշումը: Ճնշումը չի ախտահարում նստաներվը, սակայն կարող է լուրջ բարդություններ առաջացնել...
![](images/calendar.png)
![Նևրինոմա. armeniamedicalcenter.am Նևրինոմա. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63373_6939809.jpg)
Նևրինոման բարորակ ուռուցք է, որը զարգանում է նյարդային հյուսվածքից: Տեղակայումից և չափերից կախված` այն առաջացնում է տարբեր ախտանշաններ: Կարող է լինել գլխում, ողնաշարում...
![](images/calendar.png)
![Մկանային սպազմ. armeniamedicalcenter.am Մկանային սպազմ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63226_519574.jpg)
Մկանային սպազմը (մկանային ցնցում) մկանների լարվածության արդյունքում նրանց կծկումն է: Սպազմն ակամա է, կարող է լինել օրվա տարբեր ժամերին, ընդունակ է որոշ ժամանակ անշարժացնել մարդուն...
![](images/calendar.png)
![Միասթենիա. armeniamedicalcenter.am Միասթենիա. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_63171_5778322.jpg)
Միասթենիան նյարդաբանական հիվանդություն է, որի ժամանակ դիտվում է մկանային թուլություն, որն առավել արտահայտվում է երեկոյան: Ախտահարվում են մկանային տարբեր խմբեր՝ վերջույթների, իրանի, աչքերի, կոկորդի...
![](images/calendar.png)
![Ինչպես խուսափել կաթվածից. erebunimed.com Ինչպես խուսափել կաթվածից. erebunimed.com](up/article/small/file_62818_1218070.jpg)
Ինչպես խուսափել կաթվածից. ամեն ինչ սկսվում է կանխարգելումից: Հայաստանում տարեկան 20 000 մարդ կաթված է ունենում: Ամեն տարի 7000 մարդու կաթվածն ախտորոշվում է առաջին անգամ...
![](images/calendar.png)
![Ողնաշար-ողնուղեղային վնասվածքներ. նյարդավիրաբույժ Կսպոյան Արայիկ. armeniamedicalcenter.am Ողնաշար-ողնուղեղային վնասվածքներ. նյարդավիրաբույժ Կսպոյան Արայիկ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62668_564316.jpg)
Ողնաշար-ողնուղեղային վնասվածքների տեսակները։
Ողնաշար-ողնուղեղային վնասվածքները կարելի է բաժանել երկու խմբի...
![](images/calendar.png)
![Վերտեբրոպլաստիկա. նյարդավիրաբույժ Աղասի Կոչկանյան. armeniamedicalcenter.am Վերտեբրոպլաստիկա. նյարդավիրաբույժ Աղասի Կոչկանյան. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62407_5976353.jpg)
Ինչպե՞ս կբնորոշեք վերտեբրոպլաստիկան
Վերտեբրոպլաստիկան տարբեր ախտաբանական գործընթացների հետևանքով փոփոխված ողի...
![](images/calendar.png)
![Ողնաշարի ուռուցքներ․ նյարդավիրաբույժ Մարինա Խաչատրյան. armeniamedicalcenter.am Ողնաշարի ուռուցքներ․ նյարդավիրաբույժ Մարինա Խաչատրյան. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62372_4807775.jpg)
Ողնաշարի ուռուցքների առանձնահատկությունները
Ողնաշարի ուռուցքները լինում են բարորակ և չարորակ: Կարող են հայտնաբերվել ողնաշարի ցանկացած հատվածում...
![](images/calendar.png)
![Ինչպես կանխարգելել կաթվածը. erebunimed.com Ինչպես կանխարգելել կաթվածը. erebunimed.com](up/article/small/file_62358_8605428.jpg)
Ինչպես նվազեցնել գլխուղեղի կաթվածի՝ ինսուլտի ռիսկը. խորհուրդ է տալիս «Էրեբունի» ԲԿ կաթվածի կենտրոնի նյարդաբան Լինա Զուբալովան...
![](images/calendar.png)
![Գանգուղեղային վնասվածքներ. նյարդավիրաբույժ Կսպոյան Արայիկ. armeniamedicalcenter.am Գանգուղեղային վնասվածքներ. նյարդավիրաբույժ Կսպոյան Արայիկ. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62223_5053708.jpg)
Գանգուղեղային վնասվածքների /ԳՈՒՎ/ պատճառները և դասակարգումը
Գանգուղեղային վնասվածքները կարող են առաջանալ տարբեր պատճառներով՝ ավտոպատահարների...
![](images/calendar.png)
![Միջողային սկավառակների ճողվածքներ. նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ Ծերունի Հովհաննիսյան. armeniamedicalcenter.am Միջողային սկավառակների ճողվածքներ. նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ Ծերունի Հովհաննիսյան. armeniamedicalcenter.am](up/article/small/file_62215_9291029.jpg)
Միջողային սկավառակների ճողվածքներ. Նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ Ծերունի Հովհաննիսյան
Ինչպե՞ս կբնորոշեք միջողային սկավառակի ճողվածքը...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն